تغییرات اجتماعی و سبک زندگی مدرن منجر به افزایش سن باروری زنان و تعداد زنانی شده است که در اواخر دهه ۳۰ خود باردار میشوند. شواهد و تحقیقات نشان میدهد که با افزایش سن کیفیت باروری با کاهش کیفی و کمی تخمکها به شدت کاهش مییابد. تأثیر سن در باروری مردان با زنان متفاوت است و مردان مدت زمان بیشتری قدرت باروری خواهند داشت؛ اما با این حال باروری مردان نیز مانند زنان با افزایش سن کاهش مییابد. با وجود اینکه بسیاری از مردان تا سن ۵۰ سالگی و حتی بیشتر قدرت باروری دارند اما کیفیت اسپرم در آنها نیز با افزایش سن کم خواهد شد.
بنابراین، پیری و افزایش سن نقش مهمی در باروری دارد؛ اما آیا کاهش باروری و ناباروری در سنین بالا فقط به خاطر پیر شدن تخمکها و کم شدن کیفیت اسپرمها است؟ در ادامه این مطلب در مورد تاثیر سن بر باروری زنان، سن مناسب بارداری، ارتباط سن و ناباروری و خطرات حاملگی در سنین بالا صحبت خواهیم کرد.
دلایل موثر در کاهش قدرت باروری
تاثیر سن بر باروری زنان را میتوان مهمترین دلیل کاهش کیفیت تخمکها و قدرت باروری زنان در نظر گرفت. البته عوامل دیگری هم در این کاهش باروری دخیل هستند؛ از جمله:
- وزن (اضافه وزن یا کمبود وزن قابل توجه)
- مصرف الکل
- سیگار و مواد مخدر
- مشکلات ژنتیکی مثل نارسایی زودرس تخمدان (یائسگی زودرس)
- رژیم غذایی ناسالم
افزایش سن همچنین باعث افزایش احتمالی مشکلات تخمکگذاری در زنان نیز میشود. از دلایل تأثیر سن در مشکل تخمکگذاری میتوان به موارد زیر اشاره کرد
زنان تا چند سالگی می توانند باردار شوند؟
اوج باروری و سن مناسب بارداری یک زن بین نوجوانی تا اواخر دهه ۲۰ زندگی او است. در سن ۳۰ سالگی، باروری (توانایی باردار شدن) شروع به کاهش میکند. هنگامی که به اواسط ۳۰ سالگی خود برسید، این کاهش سریعتر میشود. تا ۴۵ سالگی، باروری به قدری کاهش یافته است که باردار شدن به صورت طبیعی برای اکثر زنان بعید است. برای زوجهای سالم در دهه ۲۰ و اوایل ۳۰ سالگی، از هر چهار زن، یک نفر در هر سیکل قاعدگی باردار میشود. اما در ۴۰ سالگی، این عدد به یک نفر از هر ۱۰ زن میرسد.
آیا بالا رفتن سن باعث ناباروری می شود؟
ارتباط مستقیمی بین سن و ناباروری وجود دارد. با افزایش سن و کاهش ذخیره تخمدانی، شانس بارداری طبیعی کاهش پیدا کرده و در نتیجه احتمال ناباروری افزایش پیدا میکند.
ارتباط سن و ناباروری
رتباط مستقیمی بین سن و ناباروری وجود دارد. با افزایش سن و کاهش ذخیره تخمدانی، شانس بارداری طبیعی کاهش پیدا کرده و در نتیجه احتمال ناباروری افزایش پیدا میکند.
آیا می توان روند کاهش ذخیره تخمدان را به تعویق انداخت یا آن را معکوس کرد؟
زنان زندگی خود را با تعداد ثابتی از تخمک در تخمدان خود آغاز میکنند. بعد از بلوغ هر ماه تعدادی از این تخمکها طی تخمکگذاری از بین میرود. برای همین هر چه سن بالاتر میرود، یک خانم تخمکهای کمتری در تخمدان خود خواهد داشت. در حوالی دوران یائسگی تنها تعداد کمی تخمک در تخمدانها باقی مانده که با توقف ترشح هورمونهای زنانه توسط تخمدان در زمان یائسگی، این تخمک ها هرگز رشد نکرده و بالغ نمیشوند و فرایند تخمک گذاری و در نتیجه قاعدگی متوقف میشود و خانم قدرت باروری خود را برای همیشه از دست میدهد. برای همین بر سن مناسب بارداری زنان مرتب تاکید میشود.
هر چند داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، خواب کافی، اجتناب از استعمال دخانیات، مصرف مکملها و انتخاب شیوه زندگی که استرس را کاهش میدهد میتواند سلامت کلی شما را بهبود بخشد و بر کیفیت تخمک تأثیر مثبت داشته باشد. اما کاهش طبیعی مربوط به سن باروری زنان را جبران نمیکند. بنابراین سن باروری زنان محدود بوده و راهی برای جلوگیری از کاهش ذخیره تخمدان وجود ندارد. به دلیل تاثیر سن بر باروری زنان، به زنانی که فعلا قصد بارداری ندارند، توصیه میشود به فکر فریز کردن تخمکهای خود باشند.
خطرات بارداری در سنین بالا
عوامل مختلفی میتوانند در پرخطر بودن یک بارداری نقش داشته باشند که یکی از آنها سن بالای مادر است. اگرچه زنان زیادی وجود دارند که بعد از ۳۵ سالگی، یک بارداری راحت و سالم را طی کردهاند، اما بهتر است مشکلات احتمالی را نیز در نظر داشته باشید. به دلیل خطرات حاملگی در سنین بالا، این حاملگی پرخطر در نظر گرفته میشود و نیازمند مراقبتهای ویژهای طی دوران حاملگی است.
پس از ۳۵ سالگی، خطر عوارض مرتبط با بارداری که ممکن است منجر به زایمان سزارین شود، بیشتر خواهد بود. خطر ابتلا به اختلالات کروموزومی مثل سندروم داون نوزادانی که از مادران مسنتر به دنیا میآیند، بیشتر است. زیرا تخمکهای باقیمانده در زنان مسنتر احتمال بیشتری دارد که کروموزومهای غیرطبیعی داشته باشند. افزایش احتمال سقط جنین و مردهزایی از دیگر خطراتی است که حاملگی در سن بالا به همراه دارد. همچنین بارداری چند قلویی در زنان مسن بیشتر از زنان جوان است. زیرا با افزایش سن، تخمدانها بیشتر احتمال دارد که هر ماه بیش از یک تخمک آزاد کنند. شاید از تصور داشتن دوقلو خوشحال شوید؛ اما باید این نکته را نیز در نظر داشت که بارداری چندقلو نیز یکی از فاکتورهای بارداری پرخطر محسوب میشود که نیاز به مراقبتهای ویژهای در طول بارداری دارد.
خطرات بارداری در سنین کم
همان طور که بارداری در سنین بالا میتواند مشکلاتی برای مادر به همراه داشته باشد، بارداری در سنین پایین هم مشکلاتی برای مادر ایجاد خواهد کرد. زنان نوجوان معمولا در حال رشد و تکامل هستند و نیاز آنها به انرژی و تغذیه مناسب نسبت به افراد مسنتر بیشتر است. بنابراین چنین کمبودهایی با وقوع حاملگی نه تنها به مادر بلکه به جنین نیز آسیب وارد میکند. علاوه بر این احتمال تولد فرزند نارس یا بچه کم وزن در این نوع از بارداری ها زیاد است.
با توجه به مسئله مهم ناباروری در سنین بالا توصیه میشود در سنین مناسب اقدام به بارور شدن کنید تا از ایجاد عوارض نامطلوب جلوگیری کنید. همچنین اگر قصد باروری در سنین بالا را دارید، بهتر است تحت نظر یک مرکز معتبر و تخصصی باروری معاینات لازم را انجام دهید و طبق تجویز و نظر پزشک عمل کنید.